Το γλαύκωμα είναι νόσος η οποία χαρακτηρίζεται από προοδευτική και μη αναστρέψιμη βλάβη του οπτικού νεύρου που μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του εύρους ή τμηματικά ελλείμματα του οπτικού πεδίου του ασθενούς. Η ενδοφθάλμια πίεση (ΕΟΠ) είναι ο παράγοντας κλειδί για την εκδήλωση της νόσου. Οι φυσιολογικές τιμές αυτής κυμαίνονται μεταξύ 11 και 21mmHg (χιλιοστών της στήλης υδραργύρου). Η ΕΟΠ σχετίζεται με την ισορροπία μεταξύ παραγωγής και παροχέτευσης του υδατοειδούς υγρού που κυκλοφορεί εντός των οφθαλμών. Αν, για τον οποιονδήποτε λόγο, το σύστημα παροχέτευσης του οφθαλμού (γωνία προσθίου θαλάμου) δε λειτουργεί φυσιολογικά, τότε η ΕΟΠ αυξάνεται. Αυξημένη ΕΟΠ όμως δε σημαίνει απαραίτητα ότι ο ασθενής πάσχει από γλαύκωμα. Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών με ΕΟΠ εντός φυσιολογικών ορίων που εμφανίζουν αλλοιώσεις στο οπτικό νεύρο κα άρα γλαύκωμα (γλαύκωμα φυσιολογικής πιέσεως), καθώς και περιπτώσεις ασθενών με ΕΟΠ> 21mmHg οι οποίοι δεν παρουσιάζουν γλαυκωματική βλάβη στο οπτικό νεύρο (οφθαλμική υπερτονία). Σημαντικό προδιαθεσικό παράγοντα αποτελεί η κληρονομικότητα, επομένως τα άτομα με συγγενείς εξ αίματος που πάσχουν από γλαύκωμα πρέπει να εξετάζονται ενδελεχώς. Σημαντικότατο ρόλο παίζει και η ηλικία. Για το λόγο αυτό, σε όλα τα άτομα ηλικίας >40 ετών πρέπει να γίνεται μέτρηση ΕΟΠ και αδρή (έστω) εκτίμηση του οπτικού νεύρου. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να σχετίζονται με την εμφάνιση γλαυκώματος είναι το μικρό πάχος κερατοειδούς (λεπτός κερατοειδής), ο σακχαρώδης διαβήτης, το διαθλαστικό σφάλμα (μυωπία/ υπερμετρωπία), παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος, το σύνδρομο υπνικής άπνοιας, η μακρόχρονη λήψη κορτιζόνης κ.ά.
Το χρόνιο απλό γλαύκωμα ανοικτής γωνίας, η συνηθέστερη μορφή της νόσου, δε δίνει συμπτώματα μέχρι να προχωρήσει στο τελικό στάδιο. Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς πόσο σημαντικός είναι ο τακτικός ετήσιος οφθαλμολογικός έλεγχος, ιδίως σε άτομα μεγαλύτερων ηλικιών.
Οι εξεταστικές μέθοδοι που εφαρμόζονται με σκοπό τη διάγνωση, την παρακολούθηση και κυρίως την πρόληψη της νόσου είναι οι κάτωθι:
• τονομέτρηση (μέτρηση ΕΟΠ)
• γωνιοσκοπία
• κλινική εκτίμηση του οπτικού νεύρου
• οπτική τομογραφία συνοχής οπτικού νεύρου (μέτρηση του πάχους της στιβάδας των οπτικών ινών και εκτίμηση των γαγγλιακών κυττάρων)
• παχυμετρία κερατοειδούς
• οπτικά πεδία
Η αντιμετώπιση του γλαυκώματος γίνεται αρχικά με την ενστάλαξη αντιγλαυκωματικών κολλυρίων. Εναλλακτικά ή συμπληρωματικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και laser. Σε περίπτωση αποτυχίας ρύθμισης της ΕΟΠ με τα παραπάνω μέτρα, καταφεύγουμε σε χειρουργική αντιμετώπιση. Η συνηθέστερη χειρουργική επέμβαση είναι η τραμπεκουλεκτομία κατά την οποία διανοίγεται καινούρια οδός παροχέτευσης του υδατοειδούς υγρού.
